Suốt nhiều năm liền, Apple giữ vị thế thống trị phân khúc smartphone cao cấp ở Trung Quốc. Không một công ty nào có thể tạo ra một sản phẩm đủ sức cạnh tranh với hiệu năng của iPhone và hình ảnh một thương hiệu xa xỉ dành cho người giàu của Apple.
Nhưng rất nhiều bằng chứng gần đây cho thấy iPhone không còn sức hút với người Trung Quốc như trước đây. Trong 6 tuần đầu tiên của năm 2024 - vốn là mùa mua smartphone cao điểm ở quốc gia tỷ dân - doanh số iPhone đã giảm 24% so với một năm trước đó.
Trong khi đó, doanh số bán hàng của Huawei - đối thủ nội địa của Apple - đã tăng 64%, theo số liệu của Counterpoint Research.
“Thời hoàng kim của Apple tại Trung Quốc đã qua”
Trong cả một thập kỷ qua, Trung Quốc là thị trường quan trọng nhất của iPhone chỉ sau Mỹ, đồng thời chiếm 20% doanh số của Táo khuyết.
Giờ đây, thế kìm kẹp giữa hãng với Trung Quốc sẽ bị phá bỏ bởi một loạt yếu tố khác nhau như người dùng giảm chi tiêu, căng thẳng Mỹ - Trung khiến người dân tránh xa các thiết bị do các công ty Mỹ sản xuất và sự hồi sinh của nhà thương hiệu nội địa hàng đầu Huawei.
“Thời hoàng kim của Apple tại Trung Quốc đã qua”, Linda Sui, giám đốc cấp cao của hãng nghiên cứu TechInsights, nhận định. Theo chuyên gia, một trong những lý do lớn nhất là căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc về thương mại và công nghệ. Nếu căng thẳng địa chính trị không giảm bớt, Apple sẽ khó giữ được vị thế của mình.
Thương hiệu smartphone của Táo khuyết không còn hấp dẫn với người Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg.
“Vấn đề không chỉ đến từ người tiêu dùng. Nó còn liên quan đến về bức tranh toàn cảnh khi 2 siêu cường đối đầu với nhau. Đây mới là căn nguyên đằng sau toàn bộ những thách thức của Apple”, Linda Sui nói với New York Times.
Không công ty nào phải gánh chịu thiệt hại từ những căng thẳng địa chính trị nhiều như Táo khuyết. “5 năm trước, Apple là một cái tên đầy quyền lực ở Trung Quốc. Mọi người sẽ dựng lều, đợi bên ngoài Apple Store suốt đêm chỉ để trên tay sản phẩm mới nhất. Trong khi đó, sự ra mắt iPhone 15 năm ngoái lại không được ưa chuộng lắm”, nhà phân tích Lucas Zhong của Canalys chia sẻ.
6 tháng sau khi iPhone 15 ra mắt, Apple dán các bảng quảng cáo khắp các thành phố như Thượng Hải, Bắc Kinh để nhắc khéo người dân có thể mua iPhone 15 gần đó. Cũng nhờ các chương trình khuyến mãi mạnh tay, iPhone chiếm 4/6 smartphone bán chạy nhất tại Trung Quốc trong ba tháng cuối năm 2023.
Mạnh tay giảm giá, nhưng iPhone vẫn thua Huawei Mate 60
Nhưng những biển quảng cáo sáng trưng trên đường phố vẫn không thuyết phục được Jason Li (22 tuổi) ghé Apple Store ở trung tâm khu mua sắm Thượng Hải, khi anh cần đổi chiếc iPhone 13 Pro Max đã cũ của mình.
Thay vào đó, Li đã đến cửa hàng flagship của Huawei ngay bên kia đường để mua Mate 60 Pro. “Tôi không muốn sử dụng iOS nữa. Nó đã hơi cũ rồi”, anh nói với New York Times.
Đối với một số người ở Trung Quốc, việc mua điện thoại không khác gì tuyên bố lập trường chính trị. Trên mạng xã hội, hàng loạt cuộc tranh luận nổ ra xoay quanh việc sử dụng iPhone là “báng bổ” các công ty công nghệ Trung Quốc. Năm ngoái, một số cơ quan chính phủ Trung Quốc ra quy định, cấm nhân viên sử dụng iPhone cho công việc.
Với Mate 60 Pro, Huawei trở thành đối thủ đáng gờm, đánh bại Apple tại Trung Quốc. Ảnh: New York Times.
Quy định này xuất hiện chưa đầy 2 tuần sau khi Huawei trình làng Mate 60 Pro, chiếc smartphone được trang bị hệ điều hành “cây nhà lá vườn” và vi xử lý thế hệ tiên tiến được sản xuất trong nước.
Truyền thông Trung Quốc gọi đây là chiến thắng của Huawei trước những nỗ lực hạn chế phát triển công nghệ của chính quyền Washington. Sau khi ra mắt, Mate 60 Pro ngay lập tức nổi lên thành hiện tượng.
Theo dữ liệu từ Counterpoint, doanh số của Huawei gánh cả thị trường smartphone trong 6 tuần đầu năm. Công ty này cũng chiếm thị phần lớn thứ 2 trên thị trường điện thoại thông minh với 17%.
“Bây giờ, chỉ cần cầm Mate 60 trên tay, bạn sẽ có cảm giác như đang cầm iPhone trên đường cách đây nhiều năm trước”, nhà phân tích kỳ cựu Ivan Lam tại Counterpoint Research ở Hồng Kông cho biết. Điều này đặc biệt đúng với những người trên 35 tuổi, nhóm tuổi mua nhiều smartphone nhất.
Khi smartphone trở thành chiến trường chính trị
Theo New York Times, Apple bắt đầu bán iPhone tại Trung Quốc vào năm 2009. Lần cuối cùng hãng đánh mất vị thế trước Huawei là vào năm 2019. Nhưng ngay lập tức, chính quyền Donald Trump “kéo dài sự sống” của hãng bằng cách hạn chế các công ty công nghệ Mỹ giao dịch với Huawei. Google và một số công ty bán dẫn cũng cắt đứt hợp tác với nhà sản xuất Trung Quốc.
Căng thẳng Mỹ - Trung trở thành đòn bẩy để Huawei lột xác, trở thành thương hiệu quốc dân hàng đầu đất nước tỷ dân. Ảnh: Reuters.
Trong khi Huawei gặp khó khăn, Apple dần hồi phục. Theo Counterpoint, năm 2022, thị phần điện thoại ở Trung Quốc của Táo khuyết đã tăng lên 22%, từ mức 9% vào năm 2019. Apple đã báo cáo doanh thu kỷ lục 74 tỷ USD ở quốc gia tỷ dân trong năm tài chính kết thúc vào tháng 9/2022.
Nhưng cũng chính những hạn chế của Mỹ đã buộc Huawei phải phát triển chip không dây và hệ điều hành của riêng mình, cuối cùng dẫn đến công nghệ đình đám đằng sau Mate 60 Pro.
Hệ điều hành này đã thu hút người tiêu dùng Trung Quốc. Nhiều gã khổng lồ công nghệ nội địa đã tạo ra các ứng dụng dành riêng cho thiết bị, tiếp tục ngăn cản người dùng khỏi các nền tảng bên ngoài Trung Quốc.
Màn lột xác của Huawei đã khiến các dòng iPhone mới nhất của Apple trở nên lỗi thời. Cùng lúc đó, khi nền kinh tế Trung Quốc đang phải vật lộn để phục hồi sau đại dịch Covid-19, nhiều người dùng ngần ngại chi tiêu cho những sản phẩm chỉ có nâng cấp nhỏ.
Theo Daniel Ives, nhà phân tích của Apple tại Wedbush Securities, 125 triệu trên tổng số 215 triệu người dùng iPhone ở Trung Quốc đã không nâng cấp dòng máy mới suốt 3 năm qua.
Sự thay đổi của Huawei đã khiến các dòng iPhone vốn nhiều năm mới thay đổi một lần trở nên lạc hậu. Ảnh: New York Times.
Quả thật, với nhiều người, iPhone đã không còn sức hấp dẫn như xưa.
Trong lúc đợi nhân viên hỗ trợ sửa chiếc iPhone 12 bị hỏng tại Apple Store, trên đường Nam Kinh Đông, Thượng Hải, Chi Miaomiao (38 tuổi) cho biết gần đây anh đã mua Huawei Mate 60 Pro làm máy thứ 2.
Anh biết đến thương hiệu Huawei sau khi Giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu bị chính quyền Canada bắt giữ vào năm 2018 với cáo buộc đánh lừa các ngân hàng về hoạt động kinh doanh của Huawei ở Iran.
Việc giam giữ bà Mạnh đã tạo ra một làn sóng ủng hộ ở Trung Quốc. Họ coi bà là con tin. “Huawei là thương hiệu của riêng đất nước chúng tôi. Sau sự kiện chính trị này, tôi nghĩ người Trung Quốc nên đoàn kết lại”, Chi Miaomiao nói.
Trong khi đó, ở tầng trên Apple Store, Li Bin (23 tuổi) và hai người bạn đang tranh luận về mẫu iPhone mới nhất. Anh cho rằng Huawei và Apple gần như tương đương nhau về chất lượng. Có thể iPhone tốt hơn một chút, nhưng nó cũng đắt hơn khá nhiều. “Tôi có thể sẽ cân nhắc chuyển sang iPhone, nếu sau này giàu”, Li nói với New York Times.
